Konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL zlokalizowanego na terenie więzienia przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie

To miejsce nie ma być już aresztem śledczym, z jego ponurymi więziennymi powierzchniami, lecz staje się muzeum; powinno więc kreować wartości humanistyczne i duchowe, a nawet zawierać wątki optymistyczne. Praca nr 004 spełnia to w najwyższym stopniu.
W sposób przemyślany zaprojektowane zostało główne wejście na teren Muzeum. Przestrzeń publiczna [plac wejściowy] jest zintegrowana z ulicą Rakowiecką.
Za prawidłowe uznaje się rozwiązania funkcjonalne, także zagadnienia dojazdu i parkowania.

Dublując „ścieżkę” zwiedzania Muzeum z poziomu terenu, w sposób klarowny zaprojektowano powiązania piesze w podziemiu, w twórczy sposób integrujące wszystkie węzłowe miejsca. Wyróżniającym pracę zabiegiem jest koncepcja czterech rzeźbiarskich wież – świetlików, dostarczających światło naturalne na poziom podziemia. Wieże te nie tylko porządkują przestrzeń Muzeum, ale staną się także ważnym akcentem w skali miasta. W projekcie pokonkursowym winny być ponownie przestudiowane ich gabaryty, materiał, z którego będą wykonane, kolor itp.

Należy podkreślić, że te istotne elementy koncepcji Muzeum, jakimi są wieże, zawierają w sobie myśl o zwycięstwie duchowości i wydobywają istniejący w założeniu akcent optymizmu i wzniosłości.

Zalecenia pokonkursowe dla pracy konkursowej 004, która zdobyła I Nagrodę:

1. Przestudiować proporcje „skarbnic pamięci” w kontekście ich skali zarówno w relacjach urbanistycznych jak i wewnętrznych – bryły „skarbnic wolności” powinny upodabniać je do obelisków lub wież a nie budynków. Zdaniem Sądu konkursowego możliwa jest również dyskusja z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dotyczącymi wysokości i pytaniem czy obiekty o takim charakterze są przedmiotem podanych ograniczeń i intencji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
2. Przeanalizować problem perforacji muru frontowego w celu fizycznego otwarcia lub wizualnego skomunikowania zespołu muzealnego z miastem, czego potrzebę sygnalizowano w wytycznych konkursowych, a inne dostarczone prace wskazały na taka możliwość i potencjał takiego rozwiązania.
3. Rozwiązać problem mocniejszego skomunikowania dla publiczności poziomu -1 z poziomem dziedzińca.

Lokalizacja wejścia do nowego budynku muzealnego z dziedzińca wejściowego pozwala na rozwiązanie problemu przyjęcia dużych grup zwiedzających. Lokalizacja nowego budynku wejściowego jako łącznika między budynkami centralnymi, a budynkiem drukarni przeznaczonym na funkcje dydaktyczne, jest bardzo ciekawa i uzasadniona funkcjonalnie. Tworzy też nową jakość w historycznym wnętrzu nie dominując go. Prawidłowo skomunikowano funkcje ogólne Muzeum z istniejącymi pawilonami historycznymi – przyszłymi miejscami ekspozycji stałej.

Za minus pracy uznano zbyt małą optycznie i programowo wielkość holu wejściowego, niezrekonstruowanie zabytkowego dachu budynku głównego w kontekście przyjętego sposobu traktowania budynków historycznych oraz w aspekcie urbanistycznym, rodzaj przyjętej nawierzchni dziedzińców i jej charakter, a przede wszystkim brak wyrazistej symboliki miejsca. Oszczędność w tej sferze skutkująca sterylnością pracy, będąca w jakimś sensie jej zaletą, jest również jej słabością. Nie pokazuje jednoznacznie, z jakim miejscem mamy do czynienia.

Nie można w proponowanym rozwiązaniu wejść z wnętrza do dowolnej części ekspozycji; nie jest prawidłowo rozwiązana kwestia dojazdów. O ile amfiteatralny plac wejściowy przyległy do Rakowieckiej z hallem głównym w podziemiach istniejącego budynku ma swoją logikę i ekspresję, falujące nawierzchnie następnych obniżonych placów już się nie tłumaczą.

Wątpliwości budzi zbyt daleko idąca ingerencja w elementy zabytkowe stanowiące o duchu miejsca – zastąpienie muru od strony ulicy Rakowieckiej ażurową przegrodą, nadbudowa głównego gmachu więzienia oraz przebudowa naznaczonego wyjątkowym ładunkiem pamięci tunelu łączącego budynek nr 2 i Pałac Cudów. Wadą pracy jest również brak powiązania terenu Muzeum z miastem.

Praca nie zapewnia płynnego ruchu grupy zwiedzających, którzy chcieliby dotrzeć do wybranego fragmentu ekspozycji. Sposób rozwiązania wejścia do głównego hallu budzi poważne wątpliwości. Podobnie, dekoracyjność i zieleń placów zewnętrznych pozbawia miejsce dramatyzmu i specyfiki więziennej – tu nigdy nie było drzew.